Kredi borcunun öden(e)memesi ve dolayısıyla yasal takip sürecinin başlaması özellikle son yıllarda gerek pandemi, gerekse enflasyon, işsizlik gibi farklı ekonomik nedenlerden dolayı sıklıkla rastlanan bir durum haline geldi. Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre, 2022 yılı şubat ayı sonu itibarıyla bireysel kredi ve kredi kartı borcundan dolayı bankalarla yasal takip süreci devam eden kişi sayısı 4 milyon 138 bin 581’e ulaştı. Türkiye’de ‘finansal okuryazarlığı’ yükseltme motivasyonuyla yola çıkan Moneye, finansal huzurun önce ‘birey’den geçtiğini bilerek, ‘finansal iyilik hali’ni sarsan sorunların başında gelen kredi borçlarının yasal takibe düşmesi durumunda ortaya çıkabilecek süreçlere ilişkin kredi borçlularının merak ettiği konuları ve önerilerini şöyle sıralıyor:
Bankalar kaç adet taksit ödenmezse ihtarname gönderir, yasal takip ne zaman başlar?
Bankaların, belirli süreli tüketici kredi sözleşmelerinde tüketicinin birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde tüketiciye bir ihtarname göndererek en az otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması zorunludur. Bankalar ancak bu süre içerisinde borç ödenmezse kredi borcunun tamamı için yasal takip sürecini başlatabilir.
Yasal takip öncesindeki 90 günlük süreçte borca faiz işler mi?
Evet. Bu süreçte gecikilen tutara temerrüt faizi işletilebilir. Temerrüt veya geç ödeme durumunda tüketiciden sözleşmede yer alan akdi faiz oranının yüzde otuz fazlasından daha yüksek bir oranda gecikme faizi tahsil edilemez.
Maaş haczi ne zaman uygulanabilir?
Takibin kesinleşmesi ve alacaklı tarafından talep edilmesi durumunda çalışanların maaşlarının dörtte biri üzerine haciz konulabilir. Bu durumda birden fazla alacaklı olması durumunda ise haczin uygulandığı sıraya göre maaş haczi uygulanır. Yani bir alacaklı borcunu tahsil ettiğinde sıra diğer alacaklıya gelir.
Borçlunun banka ya da avukatının telefon aramalarına çıkmaması süre açısından borçlu lehine bir durum yaratır mı?
Bankalar veya vekilleri borcun ödenmesi konusunda müşterilerle sözlü ya da yazılı yollarla iletişim kurabilirler. Bu aramalara yanıt verilmemesi yani alacaklı ile iletişimde olmamak güveni daha da zedeler, borcun arkasında olunmadığını hissettirir ve borçluya herhangi bir yarar sağlamaz.
Borçlunun borcun ödenmesine ilişkin olarak banka avukatı ile pazarlık yapma şansı var mıdır?
Her bir somut olaya göre bu sorunun cevabı değişebilir. Ancak genel olarak bu konu Bankanın takdirine ve borçlunun durumuna bağlıdır.
Banka ihtarname gönderdikten sonra yapılandırma yapar mı?
Yapılandırma işlemi yasalar dahilinde bankanın inisiyatifindedir. Ancak bankalar genellikle müşterilerin makul içerikteki yapılandırma taleplerine olumlu dönmektedir. Haciz işlemleri başlamadan önce yapılandırma şartları için görüşmekte yarar bulunduğu söylenebilir.
Hacizli borç taksitlendirilebilir mi?
Banka ve borçlu anlaşamazsa, borçlu hakkındaki yasal takibin kesinleşmesi üzerine borçlunun borca yetecek miktarda malı haczedilir. Böyle bir durumda borçlu, her bir taksit borcun ¼’ünden az olmayacak şekilde borcu taksitle ödeme taahhüt edebilir. Ancak bu taahhüde uyulmaması halinde alacaklının talebi ile taahhüdü ihlal suçuna ilişkin cezai hükümlerin uygulanması söz konusu olabilir. Kefilin durumu ne olur?
Tüketici kredilerinde, bankalar asıl borçluya başvurmadan kefile başvuramaz. Bu nedenle de önce asıl borçlu hakkında hukuki süreç başlatılır. Borcun asıl borçlu tarafından ödenmemesi durumunda kefil hakkında da hukuki süreç başlatılabilir. Ayrıca kefilin de kredi notu düşer.
Sonuç olarak; Moneye der ki “Her borç ödenir, yeter ki sağlıklı olalım.” İlk adım ‘içe kapanma değil harekete geçme ve önlem zamanı’ demek! Tek tek bankaları arayıp randevu almalı ve konuşulmalı. Durumdan kaçmak yerine yüzleşip bu borcu hızlıca ödemeye kararlı olunduğu net olarak söylenmeli. Gerekirse on yıllık da olsa bu plana sadık kalınacağının sözü verilmeli. Bu durumla ilgili Moneye mobil aplikasyonu ile Para Uzmanı kadrosundan yardım alınabilir. Moneye, kullanıcısına harcamalarını kaydetme ve hedefler koyabilme imkanlarının yanı sıra farklı hedeflere yönelik kapsamlı yolculuk kurgularıyla finansal karar alma yetilerini artıran testler sunuyor.
Krediyi erken kapatmanın avantajları var mı, kredi notu nasıl etkilenir?
Tüketici, vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunabilir veya kredi borcunun tamamını erken ödeyebilir. Bu hâllerde kredi veren, erken ödenen miktara göre gerekli tüm faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlüdür.
Konut kredilerinde ise özellikli bir durum vardır. Sabit faizli konut kredilerinde, bir ya da birden fazla ödemenin vadesinden önce yapılması durumunda, Bankalar tarafından tüketiciden erken ödeme tazminatı talep edilebilir. Erken ödeme tazminatı gerekli faiz indirimi yapılarak hesaplanan ve tüketici tarafından Bankalara erken ödenen tutarın kalan vadesi otuz altı ayı aşmayan kredilerde yüzde birini, kalan vadesi otuz altı ayı aşan kredilerde ise yüzde ikisini geçemez. Oranların değişken olarak belirlenmesi hâlinde tüketiciden erken ödeme tazminatı talep edilemez.
Günümüz şartlarında borcu olmayan kişi yok denecek kadar az… Hayat pahalılığı ve alım gücü gibi finansal dinamiklerin etkisiyle birçok gider karşısında, kredi kartlarının yetersiz kaldığı durumlar ya da ani ödeme krizlerinde olduğu gibi, ev ve araç almak gibi ‘iyi borç’ olarak tanımlanan ödemeler için banka kredileri kurtarıcı olarak görülüyor. Dolayısıyla kredi notunun yüksek tutulması günümüzde lüks değil başlıca ihtiyaçlardan biri. Krediye ihtiyaç olduğunda ona yetecek notun da olması lazım. Kredi notu, hayatın her yerinde; araç kiralarken, ticari ilişkiler kurarken, senetle beyaz eşya alırken, GSM operatörlerinden taksitle cep telefonu alırken, sigorta yaptırırken bile ‘FİNANSAL KARNE’miz olan kredi notumuza bakılır. Şimdi gelelim krediyi erken kapatmanın detaylarına… Gerçekten avantajlı mı, gerekli mi gereksiz mi, bir zararı var mı ya da kredi notunu nasıl etkiliyor?
Öncelikle, krediyi erken ödemek ile gününde ödemek arasında kredi notunu etkilemesi açısından bir fark yok. Örneğin, her ayın 10’u ve 15’i arasında kredi ödenmesi gerekiyorsa, ayın 9’unda ödeme yapılması ile 14’ünde ödeme yapılmasının kredi notuna pozitif etkisi yok, zamanında ödenmesi yeter.
Öte yandan, krediyi erken kapatmakla ilgili ‘kredi notunu yükseltir’ gibi bir genel kanı var ancak kredi erken veya gününde kapatıldığında kullanılan bir kredi sorunsuz bir şekilde kapanmış olacağı için kredi notuna olumlu etki eder. Bu olumlu etki kapanış tarihinden sonra 5 yıl boyunca devam eder. Kredi borcu kapatıldığında bankalar;
-Bu durumu olumlu değerlendirir,
-İnternet bankacılığı, bankamatikler ve SMS yoluyla da kredi vermek için kampanyalar sunar,
-Birçok banka mobil servisleri ile anında hazır kredi limiti seçeneği sunar,
-İkinci bir kredi alımı için kredi limitini de artırabilir,
-Ödenecek tutara bir indirim de uygulanabilir
Bir kredi hesabını erken kapatmaya karar verdiğinizde kredinin alındığı dönem ile kapatılacağı dönem arasında faiz farkı önemine dikkat edilmesi gerekiyor. Eğer düşük faiz ile kredi alınmış ve bu kredi kapatılmak istendiği zaman faizler yükselmişse; faizin büyük bir kısmını zaten ödendiği için krediyi kapatmak mantıklı bir tercih olmayabilir. Kredi çekildikten sonra eğer üzerinden uzun zaman geçmeden erken kredi kapatma işlemi yapılırsa; bu durumda maddi açıdan kar edilebilir.
Toplu para bulunması durumunda, ilk kapatılması gereken borcun, günümüz koşullarına göre faizi yüksek kalan borçlar olması tavsiye edilebilir.
